Geen (gepast) onderwijs volgen omdat de kennis van docenten ontoereikend is en het lesmateriaal niet aangepast is aan jou omdat je een beperking hebt? Dat is de realiteit voor veel kinderen in Indonesië.

Helga’s missie voor gelijke kansen

Helga is de moeder van Alice (5). Alice is haar oudste dochter en daarnaast zorgt Helga ook voor drie andere kinderen. In het gezin is Alice het enige kind met een beperking. Ze is geboren met microcefalie. Microcefalie is een hersenaandoening waarbij je hersenen minder hersencellen hebben dan normaal. Alice haar hoofd is daarom ook kleiner. Daarnaast heeft ze een verstandelijke beperking en een vertraagde motorische ontwikkeling. Hierdoor kan Alice nog niet zelfstandig staan of lopen. 

Omdat Helga in haar woonplaats Wamena, in Papoea, geen geschikte hulpmiddelen voor Alice kon vinden, ging ze op zoek naar alternatieven. Ze reisde samen met haar dochter meer dan 3.000 kilometer naar Yogyakarta, waar Alice in de speciale werkplaats van Pusat Rehabilitasi Yakkum (PRYAKKUM) een prothese en andere hulpmiddelen aangemeten kreeg. 

Tijdens hun verblijf deed Helga een belangrijke ontdekking: PRYAKKUM heeft ook een inclusieve kleuterschool. Ze vroeg voorzichtig of Alice daar eens mocht kijken. Tot haar grote vreugde werd Alice van harte welkom geheten. Helga begeleidt haar dochter nu elke dag op school. Ze had zich nooit kunnen voorstellen dat Alice in de klas mee zou kunnen doen en ze is blij dat Alice wordt geaccepteerd en onderdeel is van de groep. 

“Mensen leren hun kinderen om afstand te houden van kinderen zoals Alice, omdat ze ten onrechte denken dat ze besmettelijk is en omdat ze een afkeer hebben van haar beperking,” vertelt Helga. 

Zelf is Helga ook leerkracht en wanneer ze de school ziet, begint een idee te ontstaan. “Misschien kan ik in Wamena ook zo’n school opzetten,” vertelt Helga. Ze besluit zes maanden te blijven om zoveel mogelijk te leren over inclusief onderwijs. Helga hoopt alles wat ze leert mee terug te nemen naar Wamena om daar ook een inclusieve school te beginnen.   

Wat is de situatie?

Van de 278.8 miljoen inwoners van Indonesië, heeft meer dan 9 procent een beperking. Een kwart van hen zijn jongeren en kinderen. Door schaamte en stigma over de beperking hebben veel kinderen met een beperking in Indonesië geen toegang tot onderwijs. Ouders weten vaak ook niet welke zorg hun kind nodig heeft. Ook is deze extra zorg, zoals fysiotherapie, ergotherapie en logopedie beperkt beschikbaar. Gezinnen die in armoede leven kunnen de extra kosten hiervoor niet opbrengen.

Passend onderwijs en zorg in de eerste jaren

In de afgelopen jaren zijn goede methoden ontwikkeld om te komen tot inclusiever onderwijs in Indonesië. Deze zijn echter alleen beschikbaar voor de lagere en middelbare school en niet voor de fase die hieraan voorafgaat: onderwijs voor peuters en kleuters. Het onderwijs op de dagopvang en kleuterscholen blijft beperkt tot algemeen onderwijs en het is hierdoor niet passend voor alle kinderen in de klas. Het ontbreekt namelijk aan lesmaterialen die bij ieder kind bruikbaar zijn en de juiste ondersteuning. Kinderen met een beperking kunnen veel minder dingen zelfstandig dus daar hebben ze extra hulp bij nodig. Door gebrek aan kennis zien docenten ook nog niet het belang om eventuele beperkingen bij kinderen te identificeren. Hierdoor worden kinderen niet doorverwezen naar zorg terwijl een vroege identificatie cruciaal is, zodat ouders, leerkrachten en zorgmedewerkers de juiste ondersteuning kunnen bieden in de vroege ontwikkeling van een kind. Dit is zo belangrijk omdat de eerste vijf levensjaren cruciaal zijn voor de verdere ontwikkeling en de basis gelegd wordt voor hoe iemand zich verder ontwikkelt. Tenslotte speelt ook mee dat het ouders van kinderen met een beperking aan vertrouwen ontbreekt om in contact te komen met de dichtstbijzijnde kleuterschool en te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn voor onderwijs voor hun zoon of dochter. Ouders ervaren vaak ook schaamte en hebben vooroordelen over de mogelijkheden van hun kind. Vaak heerst de gedachte dat kinderen met een beperking niet kunnen leren en dat het daarom geen zin heeft om hen naar school te sturen.

Stigmatisering

Speciaal onderwijs is op dit moment de enige optie voor kinderen met een beperking, maar hier worden alleen kinderen met specifieke handicaps (dove kinderen, kinderen met een visuele handicap, kinderen met een ontwikkelingsstoornis, etc.) toegelaten. Dit onderwijs is vaak ver weg en duur en daardoor niet toegankelijk voor armere gezinnen. Hoewel het enerzijds mooi is dat speciaal onderwijs bestaat, draagt het ook bij aan stigmatisering en benadrukt het juist verschil. Kinderen met een beperking die speciaal onderwijs volgen zijn minder zichtbaar in de samenleving.

Bewustwording

Om te zorgen dat kinderen met een beperking hun plek op school en in de maatschappij vinden, en niet uit schaamte worden verborgen voor de gemeenschap is het belangrijk om juiste informatie te delen met ouders, leerkrachten en lokale gemeenschappen over handicaps, het recht op onderwijs en toegang tot gezondheidszorg.

Inclusief onderwijs

SeeYou zet zich in voor toegankelijk en inclusief onderwijs voor de allerjongste kinderen met een beperking uit de armste gezinnen. Hiermee creëren we gelijke kansen voor alle kinderen en krijgen kinderen met een beperking en hun ouders, van jongs af aan al de ondersteuning die bijdraagt aan deze gelijke kansen.

Onze droom

De droom van SeeYou en PRYAKKUM is dat onderwijs voor de allerjongsten óók bereikbaar wordt voor kinderen met een beperking uit de armste gezinnen. Daarom creëren wij op 8 scholen een omgeving waarin alle kinderen samen mogen leren en ontwikkelen.

Contactpersonen: Niska Stoker (Programma Manager), Eline Binkhuysen (Relatiebeheerder)

Doelgroep: Kinderen met en zonder beperking, ouders, verzorgers en docenten  
Lokale partner: Pusat Rehabilitasi YAKKUM (PRY)
Projectperiode: 2023-2025