Mensen met mentale of psychosociale beperkingen worden vaak beschouwd als een bron van schaamte voor hun families. 

Aster (35) zat ernstig ziek thuis

Als mijn familie mij als kind naar het ziekenhuis had gebracht zou mijn beperking niet zo ernstig zijn. Vanaf mijn kindertijd heb ik al te maken met een onderbeenverlamming, waardoor ik niet naar school kon en van mijn familie thuis moest blijven. Ik heb geleerd ermee te leven, en met hulp van mijn familie lukte het om een bescheiden inkomen te verdienen door kleinschalige handel. Met een handkar werd ik door anderen op en neer gereden naar de markt, zo zag mijn leven eruit tot ik ernstig ziek werd.

Op een dag werd ik ziek door een infectie aan mijn heupbeen, mijn gezondheidsproblemen werden vanaf dat moment alleen maar erger. De harde metalen bodem van de handkar zorgde ervoor dat de infectie steeds weer verslechterde . Mijn familie hield mij thuis uit angst om weggestuurd te worden van de gezondheidskliniek. Ik heb daar meerdere malen om een rolstoel gevraagd maar niemand heeft hierop ooit antwoord kunnen geven. Ik voelde mij zo hulpeloos.   

Inmiddels ben ik veel meer zelfredzaam. Ik heb een rolstoel ontvangen van het Every Life Matters project, mijn familie en iedereen op de markt is stomverbaasd hoe gemakkelijk ik hiermee rond kan rijden! Mijn familie en ik weten nu waar ik terecht kan voor toegankelijke gezondheidszorg, een plek waar ik wel gehoord en gezien word. 

Wat is de situatie?

De behoefte aan verbeterde toegang tot gezondheidszorg is dringend. Mensen met een beperking lopen drie keer meer risico op het ontwikkelen van ziektes zoals diabetes en hebben twee keer meer kans op HIV/Aids. Bovendien hebben ze twee keer meer kans op ondervoeding en een verhoogd sterftecijfer. Verder laat internationaal onderzoek zien dat mensen met een beperking drie keer vaker worden geweigerd en vier keer slechter worden behandeld in de gezondheidszorg.

Daar komt nog bij dat vanwege stigmatisering en discriminatie de slechte toegang tot goede gezondheidszorg voor mensen met een beperking, nog verder in negatieve zin beïnvloeden.

Een wijdverspreide overtuiging die in Ethiopië is dat mensen met een beperking geen waardevolle bijdrage kunnen leveren aan hun gezin en de samenleving. Moeders van kinderen met een beperking worden vaak in de steek gelaten, terwijl jonge vrouwen en meisjes met een beperking te horen krijgen dat ze nooit zullen trouwen. Mensen met mentale of psychosociale beperkingen worden vaak beschouwd als een bron van schaamte voor hun families.

In al deze voorbeelden worden mensen met een beperking als minderwaardig beschouwd door hun familie, omgeving en zorgmedewerkers. Uiteindelijk leidt dit ertoe dat mensen met een beperking zichzelf ook als minderwaardig gaan beschouwen. Zo ontstaat zelfstigma dat er weer toe kan leiden dat zij noodzakelijke medische zorg uitstellen of zelfs vermijden. Daarom begint Every Life Matters in elke interventie met het creëren van bewustzijn over de rol en beschikbaarheid van zorgdiensten, zowel bij mensen met een beperking als in hun sociale omgeving.

Problemen binnen de gezondheidszorg

Dezelfde misvattingen en vooroordelen moeten ook binnen de gezondheidszorg worden aangepakt. Het is dan ook van groot belang dat zorgmedewerkers een positieve houding ontwikkelen ten opzichte van mensen met een beperking. Daarnaast zijn er fysieke obstakels in de zorgcentra die relatief eenvoudig kunnen worden verholpen, zoals te hoge drempels, trappen waar rolstoelen niet overheen kunnen, of ontoegankelijke toiletten. Voor blinde, slechtziende of slechthorende patiënten zijn er weer andere barrières, zoals het ontbreken van toegankelijke informatie en communicatiemiddelen. Het is van essentieel belang dat ook deze obstakels worden aangepakt om de toegang tot gezondheidszorg te verbeteren.

Binnen het gezondheidssysteem moet er ook ruimte zijn voor inspraak van organisaties die opkomen voor mensen met een beperking en zelfhulpgroepen. Deze organisaties begrijpen als geen ander hoe mensen met een beperking de zorg ervaren. Door samen te werken met deze groepen, krijgen zorgmedewerkers een beter inzicht en kunnen zij meer inclusieve en toegankelijke diensten ontwikkelen. Zo kan de gezondheidszorg uiteindelijk voldoen aan de behoeften van alle individuen, ongeacht hun beperking.

Extra risico’s voor vrouwen en meisjes

De uitdagingen voor vrouwen en meisjes met een beperking zijn dubbelop. Naast de obstakels die het gevolg zijn van hun beperking, lopen zij een driemaal hoger risico op misbruik dan vrouwen zonder beperking.  Dit komt doordat zij vaak als minderwaardig worden gezien en zich vanwege hun beperking minder goed kunnen verdedigen.

Bovendien ontbreekt vaak essentiële voorlichting over menstruatie en hygiëne voor vrouwen en meisjes met een beperking, vooral omdat zij meestal al voor het einde van de basisschool stoppen met hun formele educatie. Hierdoor krijgen zij niet dezelfde informatie als andere meisjes en vrouwen, en zijn veel andere informatiebronnen ook ontoegankelijk voor hen. Daarnaast spelen een gebrek aan vervoer en communicatiebarrières een grote rol bij het bezoeken van gezondheidscentra. Hierdoor kunnen zij, juist wanneer het nodig is, niet zelfstandig naar gezondheidscentra gaan of deze niet bereiken. Dit alles bij elkaar leidt tot zorg vermijdend gedrag, waardoor zij een aanzienlijk risico lopen op complicaties tijdens de zwangerschap en bevalling. Dit resulteert uiteindelijk in een verhoogd sterftecijfer voor zowel moeders als hun zuigelingen/kinderen.

Vrouwen en meisjes met een beperking die geweld en misbruik hebben meegemaakt, zijn gebaat bij veilige en toegankelijke ruimtes en diensten waar ze veilig terecht kunnen voor al hun vragen.

Onze droom

Onze droom is dat alle mensen met een beperking en in het bijzonder vrouwen, meisjes en jongeren met een beperking al hun gezondheidsrechten vervuld zien in een stigma-vrije omgeving, zodat ze zonder schroom  toegankelijke gezondheidscentra kunnen bezoeken als dat nodig is. 

Contactpersonen: Micha Schutten (Programma Manager), Wijnand van den Bosch (Relatiebeheerder)

Doelgroep: Mensen met een beperking worden geconfronteerd met stigmatisering en discriminatie, wat hun toegang tot gezondheidszorg bemoeilijkt. 
Binnen het project is er speciale aandacht voor meisjes en vrouwen met een beperking.
Lokale partner: Ethiopian Center for Disability and Development (ECDD)
Projectperiode: 2024-2026